Qlobal istiləşmə insanları içməli sudan məhrum edə bilər
Elm & Texnologiya
28.02.2025
Emil Nəcəfov
Qlobal istiləşmə həyatımızın bir çox sahəsinə və sağlamlığımıza təsir edir. Lakin alimlərin son hesabatlarına görə, bu proses bizi sağ qalmaq üçün ən vacib resurslardan biri - təmiz içməli sudan məhrum edə bilər. Dünyanın hər yerində içməli suyun əlçatanlığı getdikcə böyük təhlükə altına düşür. Bunun əsas səbəbləri ekoloji fəlakətlər və köhnəlmiş infrastrukturun vəziyyətidir. Meşə yanğınları, suyu toksik kimyəvi maddələrlə çirkləndirir, daşqınlar su təmizləmə sistemlərini sıradan çıxarır, quraqlıqlar isə çirkləndirici maddələrin konsentrasiyasını artırır.
Problemlər daha da böyüyür və alimlər bu məsələlərin tezliklə həll olunmasının zəruriliyi barədə xəbərdarlıq edirlər. 2018-ci ilin noyabr ayında Sierra-Nevada dağətəyi bölgəsində elektrik xəttinin qırılması nəticəsində baş vermiş meşə yanğını Kaliforniyanın Paradise şəhərinin demək olar ki, tamamilə məhv olmasına səbəb oldu. Yanğın təkcə evləri və infrastrukturu yox etmədi, həm də şəhərin su təchizatı sistemini ciddi şəkildə zədələdi. Yanğın zamanı sızan su kəmərləri toksik tüstünü özünə çəkdi. Bunun nəticəsində içməli suya benzol kimi təhlükəli kimyəvi maddələr qarışdı. Benzol, orqanizmə düşdükdə ciddi sağlamlıq riskləri yaradır.
Sonrakı testlər göstərdi ki, bəzi bölgələrdə benzolun səviyyəsi təhlükəsiz hədləri xeyli aşır. Bu isə genişmiqyaslı və baha başa gələn dezinfeksiya prosesinin aparılmasını tələb etdi. Çirklənmə həddindən artıq istilik nəticəsində baş verib. Su təchizatı infrastrukturunun plastik komponentləri əridikdə, zərərli maddələr su sisteminə qarışıb. Bu hadisə bələdiyyə su təchizatı sistemlərinin yüksək temperaturun yaratdığı çirklənmələrə qarşı nə qədər həssas olduğunu bir daha sübut etdi. Xüsusilə iqlim dəyişikliyinin belə halların tezliyini və şiddətini artırdığı nəzərə alınarsa, bu təhlükə daha da ciddiləşir.
Meşə yanğınları ilə yanaşı, iqlim dəyişikliyi suyun keyfiyyəti ilə bağlı problemləri daha da ağırlaşdırır. Bu problemlərə daşqınların və quraqlıqların güclənməsi daxildir. Daşqınlar su təmizləmə qurğularını həddindən artıq yükləyə bilər, nəticədə çirkləndirici maddələr içməli su mənbələrinə qarışa bilər. Əksinə, quraqlıqlar suyun əlçatanlığını azaldır, çirkləndirici maddələrin konsentrasiyasını artırır və təmizləmə prosesini çətinləşdirir. Bu problemlər iqlim dəyişikliyi şəraitində su ehtiyatlarının qorunması üçün uyğunlaşma strategiyalarına təcili ehtiyac olduğunu göstərir. Bu təhlükələrə cavab olaraq, ekspertlər müəyyən tədbirlərin görülməsini təklif edirlər. Bunlara aşağıdakılar daxildir:
- Su sistemlərində geri axının qarşısını alan qurğuların quraşdırılması
- Su təchizatı infrastrukturunda yanğına davamlı materiallardan istifadə edilməsi
- Ekoloji fəlakətləri nəzərə alan fövqəladə vəziyyətlərə reaksiya planlarının hazırlanması.
Bu strategiyaların həyata keçirilməsi su təchizatı sistemlərinin çirklənməyə qarşı dayanıqlılığını artıra, zərərçəkmiş əhalinin sağlamlığını və təhlükəsizliyini təmin edə bilər. Lakin bunun üçün hökumət tərəfindən konkret addımlar atılmalıdır. Proaktiv uyğunlaşmanın parlaq nümunələrindən biri Sidneydəki Warragamba su bəndidir. Bu bənd, su keyfiyyətini və çay ekosisteminin sağlamlığını yaxşılaşdırmaq məqsədilə genişmiqyaslı modernizasiyadan keçib. 301.7 milyon dollar dəyərində olan layihə mühitə nəzarətli su axıdılmasını nəzərdə tutur.
Bu, su yosunlarının çoxalması və duzluluğun artması kimi problemlərin həllinə kömək edib. Bu təşəbbüs infrastrukturun təkmilləşdirilməsinin iqlim dəyişikliyinin su sistemlərinə təsirini müəyyən dərəcədə azalda biləcəyini nümayiş etdirir. İqlim dəyişikliyi ətraf mühitin vəziyyətinə təsir etməyə davam etdikcə, içməli su sistemlərinin bütövlüyünü qorumaq əsas prioritet olaraq qalır. Dünyanın müxtəlif yerlərində icmalar dayanıqlı infrastruktur layihələrinə investisiya yatırmalı və su ehtiyatlarının idarə olunması üçün kompleks yanaşmalar tətbiq etməlidirlər. Bu, qlobal istiləşmənin yaratdığı problemlərlə mübarizə aparmaq üçün vacib addımdır.
Mənbə: Yale School of Environment
Linki kopyala
qlobal istileshme
iqlim deyishikliyi
iqlim bohrani
qlobal istilesme
iqlim deyisikliyi
global warming
climate change
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Qlobal temperaturun 2.5 dərəcə artması quru sahənin 40%-ni səhraya çevirə bilər
Qlobal temperaturun 2.5 dərəcə artması quru sahənin 40%-ni səhraya çevirə bilər
Bu gün bütün planetdə iqlim şəraitinin sürətlə dəyişdiyini müşahidə edirik. Alimlərin məlumatına görə, 2024-cü ildə Yer kürəsində orta temperatur sənaye inqilabından əvvəlki dövrlə müqayisədə 1.5 dərəcə Selsi artıb.
Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər
Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər
Yeni inqilabi tədqiqat, son 25 il ərzində buzlaqların əriməsi ilə bağlı ilk qlobal və ardıcıl təsviri təqdim edir. Nəticələr göstərir ki, 2000-ci ildən bəri dünyadakı buzlaqlar öz həcmlərinin artıq 5%-ni itirib.
Qlobal dəniz buz örtüyü rekord səviyyədə azalıb
Qlobal dəniz buz örtüyü rekord səviyyədə azalıb
Son illərdə alimlər planetin üzərində qlobal iqlim böhranının getdikcə gücləndiyi barədə xəbərdarlıqlarını artırırlar. Nəticədə dünya misli görünməmiş istilik dalğaları və quraqlıqla üzləşib, buzlaqlar isə sürətlə əriyir.
Qrenlandiyanın buz örtüyü sürətlə parçalanır
Qrenlandiyanın buz örtüyü sürətlə parçalanır
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, insanlıq hələ də ən pis ssenaridən qaça bilər, lakin zaman sürətlə tükənir. Buzlaqların səthində yaranan çatlar, onların gərginlik nəticəsində formalaşdığını və planetin buz örtüklərinin olduqca həssas vəziyyətdə olduğunu açıq şəkildə göstərir.
Qlobal istiləşmə ilə mübarizədə 1600 ədəd termonüvə bombasının partladılması təklif edilib
Qlobal istiləşmə ilə mübarizədə 1600 ədəd termonüvə bombasının partladılması təklif edilib
İqlim dəyişiklikləri ilə mübarizə aparmaq üçün Roçester Texnologiya İnstitutunun (RIT) alimləri təbiətdən möcüzə gözləmək əvəzinə, lazımi yerdə 1620 ədəd 50 meqaton gücündə termonüvə bombasını birdəfəlik partlatmağı təklif ediblər.
Həftənin xəbərləri
